Jak dobrać rakietę dla dorosłych

Rakietę tenisową kupuje się zazwyczaj rzadko, raz na kilka lat, kilkanaście lat a często pierwszy raz w życiu. W tym czasie dynamicznie zmieniają się technologie stosowane w produkcji rakiet. Wiele parametrów rakiet wpływa na przyjemność oraz postępy w grze w tenisa. Opisy głównych parametrów rakiety powinny znajdować się na jej ramie (w różnych miejscach). Jednak często są mało czytelne zwłaszcza dla początkujących graczy. W celu ułatwienia odpowiedniego doboru rakiety i zrozumienia jej parametrów przedstawiamy poniżej główne cechy, na które trzeba zwrócić uwagę przy kupowaniu rakiety, tak aby była jak najbardziej trafnie dopasowana do indywidualnych predyspozycji gracza.

Powierzchnia(wielkość) i kształt główki

Rakiety posiadają różne kształty oraz różne wielkości główki. Jeśli chodzi o kształt główki, to nie ma jednoznacznej oceny, jaki kształt jest idealny i zalecany do odpowiedniej grupy graczy. Najwięcej  główek ma kształt "klasycznego jaja". Bardziej przejrzyste zasady klasyfikacji występują w przypadku wielkości główki rakiety. Wielkość główki rakiety podawana jest w centymetrach lub/i calach kwadratowych i dotyczy pola powierzchni. Powierzchnia główki rakiety odpowiada za siłę i precyzję uderzenia.

Wyróżnia się trzy podstawowe wielkości główek rakiety:

• Midsize (małe) - 85-93 cale kwadratowe
• Midplus (średnie) – 94 – 103 cale kwadratowe
• Oversize (duże) – powyżej 104 cali kwadratowych

Reasumując można przyjąć że:

• Osoby początkujące – powinny zwracać uwagę na główki o wielkości od 660 cm kw. (102 cale kw.)
• Osoby średniozaawansowane – główki o wielkości 645-690 cm kw. (100-107 cali kw.)
• Osoby zaawansowane – dobór indywidualny ale raczej są to główki o powierzchni 645 cm kw. (100 cali kw.) i mniejsze.

Długość rakiety

Długość rakiety to odległość od podstawy uchwytu do końca główki rakiety. Standardowa rakieta dla dorosłych ma długość 68,58 cm (27 cali) i jest ich zdecydowanie najwięcej na rynku. Rakiety przedłużone (nawet o kilka centymetrów) zwiększają zasięg i wzmacniają siłę uderzeń oraz zapewniają lepszy serwis i rotację piłki. Zmniejszają natomiast kontrolę nad piłką. Mniejsza manewrowalność przedłużanych rakiet szczególnie odczuwalna jest podczas gry przy siatce. Rakiety standardowe są bardziej dynamiczne. Rakiety o mniejszej długości niż standardowa to rakiety juniorskie. W przypadku doboru rakiet dla dzieci istotnym czynnikiem są warunki fizyczne dziecka. Wzrost i waga dziecka mogą przyczyniać się do tego, że wyrośnięte fizycznie dzieci powinny używać rakiet trochę dłuższych, niż zaleca to producent.

Podział rakiet ze względu na długość:

• 27 cali (68,58 cm) i większe – dla dorosłych tenisistów
• 26 cali (66 cm) - dla dzieci 10-12 lat lub 136-146 cm
• 25 cali (63,5 cm) dla dzieci 8-10 lat lub 128-136 cm
• 23 cali (58,5 cm) - dla dzieci 6-8 lat lub 120-128 cm
• 21 cali (53,5 cm) - dla dzieci 5-6 lat lub 112-120 cm
• 19 cali (48,5 cm) – dla dzieci 4-5 lat lub 100-112 cm

Waga rakiety

To bardzo istotny czynnik decydujący o wyborze odpowiedniej rakiety. Waga rakiety dla dorosłego gracza, może wahać się w przedziale pomiędzy dwieście kilkadziesiąt a trzysta kilkadziesiąt gram.

Reasumując można przyjąć, że:

• Osoby początkujące - powinny szukać lżejszych rakiet o wadze w granicach 270-290 gramów (mężczyźni), 250-270 gramów (kobiety),
• Osoby średniozaawansowane - powinny zwracać uwagę na rakiety o wadze 280-300 gramów,
• Osoby zaawansowane - dobierają rakiety raczej przekraczające trzysta gramów z opcją indywidualnego "doważania" rakiet poprzez zastosowanie ołowianych taśm przyczepianych do ramy.

Balans rakiety

Balans rakiety oznacza środek ciężkości rakiety. Jest on mierzony w centymetrach od stopki rakiety do końca główki. Pod tym względem rakiety można podzielić na: wyważone na główkę – HH (head heavy), wyważone na rączkę – HL (head light), wyważone równomiernie – EB (even balance). Dwie rakiety o tym samym ciężarze, ale różnie wyważone, dają zupełnie inne uczucie podczas gry. Rakiety ze środkiem ciężkości przesuniętym w stronę rączki mają lżejszą główkę i są bardziej manewrowalne. Znakomicie gra się nimi przy siatce. Rakiety z balansem na główkę zazwyczaj należą do grupy rakiet lekkich. Przesunięcie środka ciężkości w stronę główki powoduje, że gracz może włożyć mniej energii do oddania silnego uderzenia. Tego typu rakiety pozwalają na dynamiczny "swing" podczas gry. Przeznaczone raczej dla osób początkujących. Rakiety z balansem na środek mają równomiernie rozłożoną wagę. Oferują graczowi zrównoważoną siłę oraz kontrolę uderzenia. Rakiety z balansem na rączkę należą raczej do ciężkich rakiet. Ich główka jest lżejsza. Przekłada się to na mniej dynamiczny "swing" ale lepiej kontrolowane uderzenia. Tego typu rakiety są najczęściej wybierane przez zaawansowanych graczy.

Swingweight rakiety

Swingweight - odczucie wagi podczas całego cyklu uderzeniowego. Parametr ten zależy od masy rakiety, balansu oraz aerodynamiki (m.in. wielkości główki). A dobór pod kątem tego parametru uzależniony jest budowy fizycznej i siły gracza:

• silny, atletyczny gracz - wysoki współczynnik swingweight
• średniej budowy - średni wspołczynnik swingweight
• słaby, wątłej budowy - niski współczynnik swingweight

Sztywność ramy rakiety

Sztywność rakiety, czyli stopień odkształcania się ramy w kontakcie z piłką, mierzy się w jednostkach RA. Sztywniejsze rakiety umożliwiają silniejsze uderzenie, jednak więcej wstrząsów przenosi się na nadgarstek. Elastyczne rakiety zapewniają większą kontrolę nad piłka i mniej obciążają nadgarstek.

Podział rakiet z uwagi na elastyczność ram rakiety:

• elastyczne ramy <60 RA - mniejsza siła uderzenia, mniej drgań na nadgarstek 
• średnia elastyczność ramy 60-69 RA – kompromis pomiędzy elastyczną a sztywną
• sztywna rama >70 RA – większa siła uderzenia, więcej drgań przenosi na nadgarstek.

Profil (grubość) ramy rakiety

Ramy rakiet posiadają zróżnicowane grubości. Są takie, które posiadają jednakową grubość na całej długości natomiast grubość innych jest zmienna. Można uszeregować ramy rakiet ze względu na profil ramy na trzy grupy: cienkie, średnie i grube:

• Cienkie ramy < 23 mm - dużo czucia a mniej siły i tłumienia. Rakiety o raczej małejpowierzchni główki, ciężkie. Dla graczy zaawansowanych o pełnym zamachu
• Średnie ramy 23-25 mm - uniwersalne, bliżej 23 mm dla zaawansowanych a bliżej 25 mm dla początkujących, tenisistów o średniej wielkości zamachu
• Grube ramy > 25 mm - mało czucia, dużo mocy własnej, do gry z krótkim zamachem. Dla graczy początkujących, o słabej technice, tenisistów w starszym  wieku, z drobnymi urazami ręki. Są to z reguły rakiety udoskonalone w zaawansowane systemy redukcji drgań podczas uderzenia.

Konstrukcja rakiety

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu do produkcji rakiet używano drewna z czasem aluminium. Podstawową wadą tych rakiet był ich ciężar utrudniający manewrowanie a przy tym łatwość grania oraz prowadzący do częstych kontuzji. Z czasem udoskonalano technologie produkcji sprzętu tenisowego.

Obecnie do produkcji rakiet tenisowych wykorzystuje się:

• aluminium
• kompozyty grafitowe (grafit, czyli włókno węglowe, z domieszką aluminium)
• czysty grafit
• grafit z domieszkami takich materiałów jak kevlar, boron, tytan

Rakiety aluminiowe są najbardziej elastyczne, ale też ciężkie i przenoszą dużo drgań na nadgarstek. Dlatego nie są one zbyt popularne wśród graczy, którzy chętniej wybierają rakiety z kompozytów grafitowych, z samego grafitu, lub ze wspomnianymi dodatkowymi materiałami (boron, kevlar), które zapewniają rakiecie lekkość i trwałość. Producenci rakiet tenisowych mają swoje własne nazwy handlowe dla materiałów i technologii wykorzystywanych przy produkcji rakiet. 

Układ strun (naciągu) rakiety

Najpopularniejszym układem strun jest zestawienie (stosunek pion/poziom): 18/20 i 16/19. Występują również inne układy jak: 18/19, 16/18, 14/18 i inne. Ze względu na gęstość układu strun wyróżniamy dwa podstawowe układy: otwary "open" (rzadki układ strun np. 16/19) oraz zamknięty "close" (gęsty układ strun 18/20)

Układ strun (naciągu) otwarty

1. większa moc piłki ale mniejsza kontrola,
2. większe odkształcenie powierzchni uderzenia,
3. nadaje piłce większą rotację ponieważ piłka ma większy kontakt z naciągiem,
4. wpływają niekorzystnie na trwałość naciągu (poprzez łatwe przesuwanie się strun w rakiecie dochodzi do szybszego ich przecierania)
5. mniejsza "sztywność układu strun
6. większy "sweet spot" - pole czystego trafienia

Układ strun (naciągu) zamknięty

1. mniejsza siła, a większa kontrola,
2. mniejsze odkształcenie powierzchni uderzenia rakiety i samym tym mniejsza dynamika gry,
3. większa żywotność naciągu (trzeba go rzadziej wymieniać, ponieważ ma mniejszą tendencje do zrywania się). Wynika to z faktu, że "gęsty" naciąg nie może poruszać się w miarę swobodnie
4. mniejsza "rotacyjność"
5. mniejszy "sweet spot" - pole czystego trafienia

Rekomendowana siła naciągu

Producenci rakiet podają rekomendowaną siłę naciągu mierzoną w kilogramach z jaką zalecają naciągać rakiety z tolerancją +/- 2 kg. Mocniej naprężone struny w rakiecie dają większą kontrolę nad piłką, ale zmniejszają siłę, dynamikę oraz rotację. Zwiększenie naprężenia strun powoduje także mniejszy komfort gry, gdyż więcej niekorzystnych skutków uderzenia piłki będzie przekazywane poprzez ramę rakiety do - ogólnie ujmując - ciała zawodnika Słabsze naprężenie strun rakiety zmniejsza kontrolę nad piłka (często przytaczany jest efekt katapulty). Uzyskamy za to większą dynamikę uderzeń i rotację, gdyż piłka dłużej znajduje się na strunach i "wgryza" się bardziej w rakietę.

Rozmiar rączki rakiety

Istotnym szczegółem jest odpowiednie dopasowanie wielkości (obwodu) rączki rakiety do dłoni gracza. Na rakiecie powinny być oznaczenia dotyczące wielkości rączki rakiety. Metoda amerykańska określa obwód rączki cyframi od 0 do 5 (dodana jest często litera L lub G), natomiast metoda angielska określa obwód rączki w calach od 4 do 4 i 5/8 cala. Rozmiar L(G) 0 odpowiada 4 calom, L(G) 1 – 4 (1/8 cala), L(G) 2 – (4 1/4 cala), L(G) 3 – (4 3/8 cala), L(G) 4 – (4 1/2 cala), L(G) 5 – (4 5/8). Prawidłowy uchwyt to taki, gdy pomiędzy kłębem kciuka a opuszkami palców dłoni trzymającego rakietę mieści się palec wskazujący drugiej ręki. Najbardziej popularne rozmiary rączek to L(G)3 i L(G) 4. Drobne kobiety powinny wybierać rozmiar rączki – L(G) 1. Młodzież oraz kobiety i mężczyźni o średnim i niskim wzroście (raczej krótkie palce) powinni wybierać rozmiary rączek L(G) 2 zaś osoby wysokie (o długich palcach) – L(G) 4 lubL(G) 5. Kiedy nie jesteśmy pewni czy wybrać np. rączkę 3 czy 4 to pamiętajmy, że zawsze bezpieczniej kupić rakietę z rączką cieńszą i ewentualnie pogrubić ją za pomocą owijki wierzchniej tzw. overgrip. Firma Head jako pierwsza zastosowała tzw. "wymienne rączki" dzięki czemu można pogrubiać lub odchudzać rączkę rakiety w zależności od potrzeb.

Podsumowanie

Na rynku znanych jest kilkudziesięciu producentów rakiet tenisowych produkujących kilkaset modeli rakiet tenisowych. Co roku na półki sklepowe trafiają nowe modele rakiet z nowymi technologiami, w nowej, modnej kolorystyce. Jednak zasady doboru rakiet zwłaszcza dla osób początkujących, dla których często ma być to pierwsza rakieta w życiu można uprościć. Jest to o tyle ważny wybór gdyż od doboru właściwej rakiety po części zależeć będzie czy tenis spodoba się i stanie się sposobem na spędzanie wolnego czasu. Na podstawie charakterystyki parametrów rakiet opisanych powyżej osoby początkujące powinny kierować się następującymi wytycznymi przy wyborze rakiety:

• duże główki przekraczające 660 cm kw. (ewentualnie 645 cm kw.)
• długość standardowa tj. 68,58 cm lub trochę przedłużony (1-2 cm)
• lekkie rakiety nie przekraczające 280 gram
• balans na główkę rakiety czyli powyżej 34-35 cm
• niski swingweight (odczucie wagi podczas całego cyklu uderzeniowego)
• raczej twarda rama (powyżej 70 RA) lub średnio elastyczne (60-69 RA)
• profil ramy rakiety około 25 mm lub większa
• konstrukcja ramy wzbogacona o domieszki kompozytów grafitowych i innych nowoczesnych, lekkich, wytrzymałych materiałów z technologiami umożliwiającymi amortyzację drgań podczas uderzeń
• układ strun (naciągu) otwarty - rzadki układ strun
• rekomendowana siła naciągu według zaleceń producenta, średnia lub poniżej średniej
• rączka indywidualnie dopasowana (pamiętamy, że prawidłowy uchwyt to taki, gdy pomiędzy kłębem kciuka a opuszkami palców dłoni trzymającego rakietę mieści się palec wskazujący drugiej ręki)